पूर्वी संधिगत वात (ऑस्टिओआर्थरायटिस) मुख्यतः पन्नास वर्षांवरील लोकांमध्ये दिसून येत होता. मात्र, बदलत्या जीवनशैलीमुळे हा त्रास कोणत्याही वयातील व्यक्तींमध्ये अधिक प्रमाणात दिसत आहे. विशेषतः पुरुषांच्या तुलनेत महिलांमध्ये हा त्रास अधिक प्रमाणात होताना आढळतो. गर्भावस्था, मेनोपॉज आणि या अवस्थांमध्ये होणारे शारीरिक बदल व कमी रोगप्रतिकारकशक्ती हे मुख्य कारण ठरतात.

संधिगत वात होण्याची कारणे

संधिगत वात होण्यामागील विविध कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत:

• अनियमित आहार व जेवणाचे वेळापत्रक
• वाढते वय आणि अनुवंशिकता
• लठ्ठपणा आणि व्यायामाचा अभाव
• दुखापत, अनिद्रा, वातप्रकोपक आहार-विहार

संधिगत वात म्हणजे काय?

संधिगत वात म्हणजे सांध्यांमध्ये वात साठण्याची स्थिती. व्यवहारात याला “संधिवात” असे म्हटले जाते. परंतु, शास्त्रीय दृष्टिकोनातून याचे योग्य नाव “संधिगत वात” आहे.

आयुर्वेदानुसार, संधि हे कफाचे स्थान आहे. वाढलेला वात कफाचे शोषण करून सांध्यांमध्ये वेदना व सूज निर्माण करतो. यामुळे:

• अस्थी धातूचा क्षय होतो.
• सांध्यांमध्ये हालचालींवर मर्यादा येते.
• सांध्यांमध्ये हालचालीच्या वेळी आवाज येतो.

आयुर्वेदामधील उपचार

संधिगत वाताचा उपचार करण्यासाठी आयुर्वेदामध्ये नाडी परीक्षणानुसार विविध पद्धतींचा अवलंब केला जातो:

1. शमन चिकित्सा: आयुर्वेदिक औषधांचा वापर.
2. पंचकर्म उपचार: बाह्य व अभ्यंतर उपचार जसे की:
   • स्नेहन व स्वेदन
   • रक्तमोक्षण
   • पोट्टली शेक
   • वातनाशक बस्ती
   • तिक्तक्षीर बस्ती
3. आहार सल्ला: लघु व वातनाशक आहार.
4. योग व प्राणायाम: नियमित सोपी आसने व श्वसनाचे तंत्र.

डॉ. शर्वरी यांचे योगदान

डॉ. शर्वरी गेल्या १५ वर्षांपासून आयुर्वेद क्षेत्रामध्ये कार्यरत आहेत. त्यांनी विविध ठिकाणी मोफत शिबिरे घेऊन आयुर्वेदाचे महत्त्व पटवून दिले आहे. तसेच, आयुर्वेदिक उपचार आणि पंचकर्माच्या माध्यमातून त्यांनी अनेक रुग्णांना संधिगत वाताच्या त्रासातून मुक्त केले आहे.

पुस्तके आणि मार्गदर्शन

डॉ. शर्वरी यांनी आयुर्वेदिक आहाराविषयी मार्गदर्शन करणारे पुस्तक ‘रसभ्रमंती (आयुर्वेदिक पथ्यकर पाककृती)’ प्रकाशित केले आहे, जे क्लिनिकमध्ये सवलतीच्या दरात उपलब्ध आहे.
तसेच, त्यांची पुढील ई-पुस्तके अमेझॉन किंडलवर उपलब्ध आहेत:

• आयुर्वेदिक फेशिअल विथ नॅचरल रेमेडिस (इंग्रजी)
• बटव्यातील भुतांच्या गोष्टी (मराठी)

निष्कर्ष

संधिगत वात हा जीवनशैलीशी निगडित असलेला आजार असून, वेळीच उपचार केल्यास तो पूर्णतः बरा होऊ शकतो. आयुर्वेदाचे योग्य मार्गदर्शन, पंचकर्म आणि संतुलित आहार यामुळे या आजारावर नियंत्रण मिळवणे शक्य आहे.

आपल्या आयुर्वेदिक आरोग्यासाठी तत्काळ सल्ला घ्या!